کلان شهر یا شهر کلان!

سرمایه هر جامعه ای برای توسعه ، نخبگان آن جامعه هستند.هر چه بیشتر  نخبگان در راس مراکز تصمیم سازی ها قرار بگیرند می توانیم انتظار پیشرفت و بالندگی جامعه را داشته باشیم.در خصوص استان گیلان  به نظر می رسد عمده ترین مشکل عدم حضور نخبگان در مراکز قدرت و تصمیم سازی بوده.این مسئله در خصوص شورای شهر رشت کاملا محسوس می باشد. متاسفانه عمده اعضای محترم شورای شهر رشت از افراد متخصص کارآمد  و صاحب تئوری و گفتمان مشخص فکری  در حوزه اداره یک کلان شهر نبوده اند .به تبع آن هیچگاه نتوانسته اند بر مشکلات شهری فائق آیند.عملا طرح و برنامه زمان بندی شده ای برای توسعه شهر تدوین نشده و تقریبا کار باری به هر جهت پیش رفته. پروژهای عمرانی بزرگ کمتر در شهر کلید خورده و تعدادی هم که شروع شده ،عمدتا کارشناسی نشده و با تاخیر های چند ساله به بهره برداری میرسد.

 نگاه شهرداری یک نگاه کلان و آینده نگر نبوده و متاسفانه متولیان شهر بیشتر درگیر مسائل حاشیه ای حضور در رسانه ها  تبلیغات رسانه ای کاذب و عزل و نصب هایی بر اساس روابط تیمی و باندی بوده و نه صلاحیت فنی نیروها     ,

خاطرم هست زمانیکه پل عابر پیاده (پله برقی) جانبازان افتتاح شد  ماه ها  تبلیغات این کار در همان محل نصب شده بود. با این مضمون که شورای شهر و شهرداری اولین پل عابر پیاده پله برقی را در استان افتتاح نموده اند! و به اصطلاح بابت اینکار کلی خودشان را تحویل می گرفتند.متاسفانه سطح شهرداری کلان شهر رشت تا این حد پایین آمده که ساخت یک پل عابر پیاده ولو برقی برای مسئولین شهر ما مایه افتخار می شود و به اصطلاح با آن پز میدهند.

مثال فوق به خوبی نشان داد نگرش متولیان شهر ما به شدت در ضعف تئوریک و مسائل پیش پا افتاده به سر می برد و چاره کار هم همانطور که در ابتدا عرض کردم ورود نخبگان و متخصصین صاحب صلاحیت به متن فعالیتهای اجرایی و مراکز تصمیم سازی شهر و استان می باشد.در واقع چاره کار در ورود باسواد ترین ها، با تجربه ترین ها وسالم ترین ها به مراکز تصمیم سازیست.

در خصوص شهر رشت به نظر می رسد سه رویکرد کلی طولانی مدت باید اتخاذ شود. اول کوچکتر شدن هر چه بیشتر بدنه شهرداری و کاهش هزینه های جاری شهرداری و دوم ثبات مدیریتی در شهرداری و سوم ارتباط مثبت و سازنده با شهرهای توسعه یافته ایران و جهان.

در توضیح مورد اول باید گفت شهرداری نهادی است که در آمد های آن عمدتا  از محل عوارض ساختمان بدست می آید . و همین در‌ آمد عوارض باید صرف پروژهای عمرانی شهری و هزینه های جاری از جمله حقوق کارمندان و کارگران خود شهرداری هم بشود. بنابر این هرچه بدنه (تعداد کارگران و کارمندان) شهرداری و هزینه های جاری کاهش یابد می توانیم انتظار آبادانی و پیشرفت بیشتر فعالیتهای عمرانی را در شهر داشته باشیم بودجه سال گذشته شهرداری رشت 155 میلیارد تومان بوده که حدود 40 درصد از این مبلغ صرف هزینه های جاری و 60 درصد مابغی صرف فعالیتهای عمرانی می شود به نظر می رسد می توان با یک برنامه زمان بندی شده تا حدودی از هزینه های اجرایی کاسته و بر فعلیتهای عمرانی افزود .دوم ثبات مدیریتی است که خیلی در کشور ما جدی گرفته نمی شود. امکان تغییر آنی و لحظه ای  یکی از دغدغه های ذهنی مدیران ما بوده که سبب می شود مدیران ما بخش زیادی از توان خود را صرف حفظ موقعیت اداری خود نمایند.

 در شهرداری رشت نیز همواره صحبت از تغییر و تحول مدیریتی است که این مسئله اجازه فعالیت برنامه محور و طولانی مدت را به مدیران نمی دهد. سوم ارتباط مثبت و سازنده با دنیای خارج می باشد باید گفت بدون ارتباط سازنده با شهرها و نقاط توسعه یافته  و بدون استفاده از تجربه آنان نمی توان پیشرفت نمود در واقع پیشرفت از دل ارتباط بدست می آید به نظر نمی رسد شهرداری و شورای شهر در این زمینه خیلی برنامه ای داشته باشد.

اما در خصوص عمده مشکلاتی که شهروندان با آن مواجه هستند می توان به موارد ذیل اشاره داشت.

 کمبود سرانه فضای سبز مفید : شاید این مسئله به واسطه  سرسبزی طبیعت خارج از شهر چندان به چشم نیاید اما در حوزه فضای سبز داخل شهری ما حتی از استانهای کویری کشور هم عقب هستیم.برای نمونه سرانه فضای سبز در اصفهان چیزی بالغ بر 13 متر مربع میباشد اما در شهر رشت در حدود 3 تا 4 متر!

حمل و نقل عمومی : با ساماندهی وضعیت اتوبوسهای شهری و افزایش تعداد آن می توان تا حد زیادی بر مشکلات شهری فائق آمد.در حال حاضر حدود 75 دستگاه اتوبوس فرسوده در شرکت واحد رشت فعال هستند که در مقایسه با دیگر شهرستانها بسیار بسیار کم است. مثلا در شهر نه چندان توسعه یافته  یاسوج با 120000 نفر جمعیت همین تعداد اتوبوس فعال هستند و یا شهر قزوین با جمعیتی نصف رشت تعداد 215 دستگاه اتوبوس در اختیار دارد. متاسفانه با وجود این کمبود، اعتبار خرید 50 دستگاه اتوبوس که در سفر استانی رئیس جمهور به تصویب رسیده بود به دلیل کم کاری مسئولین شهری برگشت داده شد! همچنین پروژه قطار شهری را ما در شهر رشت داریم که به نظر می رسد چندان که باید پروژه ای اولویت دار نبوده.لازم به ذکر است هزینه اجرای این پروژه معادل 19 برابر بودجه یک سال شهرداری  رشت می باشد که می شد با این پول تمام مشکلات شهری رشت را حل نمود. اما متاسفانه نبود نگاه عملی و علمی به مسئله حمل و نقل و صرفا کپی برداری از دیگر ابر شهرهای ایران سبب شده به سمت ساخت مترو برویم پروژه ای صرفا تزیینی  که به چاهی برای هدر رفت بودجه های ملی و استانی تبدیل خواهد شد و در نهایت هم نمی تواند به تناسب هزینه آن نقش پررنگی در حل معضلات شهری رشت ایفا نماید.جالبتر اینکه به گفته جناب عاقل منش عضو شورای شهر رشت این مترو تا 10 سال دیگر افتتاح نخواهد شد.

زمانبندی پروژهای عمرانی : متاسفانه پروژهای عمرانی شهر رشت هموار با یک سرعت لاکپشتی پیش رفته و شهروندان کمتر به یاد دارند پروژه ای سر موعد افتتاح شده باشد. برای مثال پروژه تعریض خیابان لاهیجان که سالها به طول انجامید یا خیابان دو طبقه گلسار  که همچنان ساخت آن ادامه دارد  و پروژهای مشابه که موجب عذاب شهروندان می شود. و همواره هم شرایط جوی گیلان بهانه ای میشود. برای این تاخیرها. نظارت دقیق بر روند ساخت و قراردادهای حقوقی محکم با پیمانکار می تواند به حل این مشکل کمک نماید.

دفع صحیح زباله: می توان پیش بینی کرد دفع زباله در آینده نزدیک تبدیل به یکی از دغدغه های اصلی شهروندان تبدیل خواهد شد متاسفانه زباله ها منابع زیر زمینی و طبیعت گیلان را تهدید میکنند. البته فعالیت های مثبتی هم انجام شده اما به نظر کافی نمی آید.در حال حاضر یک کارخانه کمپوست با ظرفیت 250 تن در رشت فعال است که با توجه به تولید روزانه 600 تن زباله در رشت ناکافی به نظر می آید. و باید برای این مسئله تدبیری اندیشید . به هر جهت طبیعت گیلان یکی از ارزشمند ترین سرمایه های گیلان است که به واسطه آن سالیانه میلیونها مسافر به استان سرازیر می شود.طبیعتی که متاسفانه به واسطه وجود زباله و شیرابه های آن به شدت تهدید می شود یکی از اولویتهای حیاتی شهر رشت مشکل دفع زباله است که باید به صورتی فوری  به آن رسیدگی شود.شاید خیلی اغراق نباشد بگوییم که اگر اعضای  یک دوره  شورای شهر رشت در طول 4 سال  هیچ کاری نکنند و تنها مشکل زباله را حل نمایند کار بزرگی انجام داده اند!

آبگرفتگی خیابانها: یکی از مشکلاتی که سالیانی طولانی شهروندان رشتی با آن دست به گریبان بوده اند ،مشکل آبگرفتگی خیابانها به هنگام بارش های شدید می باشد.پیرامون این مسئله صحبتهای زیادی شده اما تا کنون نتیجه چندانی نداشته و آبگرفتگی خیابانها به مسئله ای لاینحل برای رشتی ها تبدیل شده.

واقعیت این است شبکه فاضلاب رشت یک شبکه فرسوده با قدمت بیش از 40 سال است که نمی تواند همزمان آبهای سطحی و فاضلاب خانگی را دفع کند.سامانه فاضلاب رشت برای 40000 هزار مشترک طراحی شده که در حال حاضر 110000 مشترک داریم .تعداد مشترکان تقریبا سه برابر شده اما تنها 20 درصد شبکه بازسازی شده و با وجود بارش باران 6 برابر متوسط کشوری ظرفیت پوشش وضعیت جدید را ندارد.

البته اقداماتی هم برای اصلاح این وضعیت صورت گرفته. با بهره گیری از اعتبارات ملی و البته تسهیلات بانک جهانی حدود 390 کیلومتر شبکه بهداشتی جدید در سالیان اخیر احداث شده که فعلا قابلیت بهره برداری ندارد.قرار بر این شده تا پایان سال 20 درصد از شبکه جدید احداث شده با اتصال به تصفیه خانه فاضلاب رشت که آن هم 70 درصد پیشرفت فیزیکی دارد  به بهره برداری برسد. که در ساماندهی بخشی از آبهای سطحی و فاضلاب موثر خواهد بود.

اما تا قبل از بهره برداری از شبکه بهداشتی جدید می توان با لایروبی به موقع شبکه سنتی مشکل را به طور موقت حل نمود.وظیفه لایروبی بر عهده شهرداری و اداره آب و فاضلاب می باشد که می توانند با تعامل درست با یکدیگر شهروندان را تا حدودی از این شرایط نجات دهند.